Türkiye’de aile işletmelerinin oranı, dünya ortalamasının oldukça üzerindedir. Bu işletmelerin başarısı onlara sürdürülebilirliği sağlarken, başarısızlıkları ise sorunlarla karşı karşıya gelerek yok olmalarına neden olmaktadır.
Aile işletmelerinin başarısı ciro, karlılık, süreklilik, mutluluk, refah demektir. Başarısızlığı zarar, küçülme, mutsuzluk ve çatışma kavramlarını ifade eder.
Çatışma, insanoğlunun var olmasından bu yana süre gelen bir kavramdır. Çatışma iki insan yada gruplar arasında meydana geldiği için organizasyonların da en önemli sorunları olarak karşımıza çıkmaktadır. Önemli olan çatışmayı iyi yönetebilmektir. Kimi zaman çatışma yaratıcılığı da tetikleyebilir. Şöyle ki insanlar, algılama düzeyleri, yetenekleri, duygu ve düşünceleri itibariyle birbirlerine benzemezler. Yaşanılan çatışma bu yetenekleri ortaya çıkararak organizasyonlara katkı sağlar. Fakat kişilerin duygularını iyi yönetemediği kargaşa durumlarında çatışmanın yıkıcı zarar verici etkileri ortaya çıkar.
Çatışmanın yıkıcı etkilerine neden olan sebepler;
Yetki Karmaşası,
Statü Farklılıkları,
Kurumun Vizyon ve Misyonunun Belirlenmemesi,
İletişim eksikliği,
Kurum Kültürüne Uygun Olmayan Davranışlar,
Bireylerin Yetkinliklerine Göre Oluşturulmayan Organizasyon Yapıları,
Yönetimsel Kurallar ve Prensiplerin Belirlenmemesi,
Eğitim Eksikliği,
Güç Savaşları,
Gelir Paylaşımının Net Olmaması,
Kar Payı Dağıtımının Olmaması,
Şirket Aile Ayrımının Yapılmaması,
Genç Neslin Adaptasyon Sorunları,
Geleneksel Yaklaşımların Devam Ettirilme İsteği,
Gücü Terk edememe…
Aile işletmelerinde çatışmaya neden olacak bir çok unsur bulunmaktadır. Bunların en başında da kuşaklar arası çatışma yer alır. Büyük aile bireyleri işlerini gelenekçi yöntemle yapmak istemekte, genç nesil ise yeni yöntemleri uygulamak istemektedir.Değişime kapalı olan büyük aile bireyleri ile genç nesil ortak bir kurum kültüründe buluşamamaktadır.Genç neslin istek ve talepleri analiz edilmeli ve düşüncelerine değer verilmelidir.Çünkü bireye verdiğiniz değer sahiplenme duygusunu artıracak ve yönetimde güven ortamı oluşturacaktır.
Yönetimde görev alanların görev ve sorumlulukları tanımlanmamış ise yetki ve rol karmaşası belirir. Gelecek nesillere devir planlaması zamanında yapılırsa yönetimde süreç kesintisiz devam edecektir.Bu noktada dikkat çekici unsur genç neslin iyi yetiştirilmesidir. Geleceklerinin planlanması, yetkinlikleri ve kabiliyetlerine göre sorumluluklarının belirlenmesi gerekir.
Problemleri çözdüğünüzde nasıl işler yoluna giriyorsa ,çatışmayı iyi yönettiğinizde kargaşa ortadan kalkacaktır. Önemli olan çatışmanın kötü sonuçları meydana gelmeden tedbirler alarak çatışmayı faydaya dönüştürmektir. Bu tedbirler nedir derseniz yanıt “kurumsallaşmış işletmeler” olacaktır. Herkesin yeteneklerine göre tanımlanmış görev, yetki ve sorumluluklar ,ailenin değerlerine ve kültürüne göre hazırlanmış bir aile anayasası, iyi düzenlenmiş ast-üst ilişkisi, iletişim ağının güzel koordine olduğu ilişkiler olması istenen organizasyonların nitelikleridir.
Kurumsallaşma, aile işletmesinin bel kemiğini oluşturmaktadır. Aile işletmelerinde kurumsallaşma yolunda atacağı ilk adım“Aile Anayasası”dır. Rasyonel bir şekilde hazırlanmış bir aile anayasası bireyler arasındaki bağlılığı kuvvetlendirir.İş değerlerlerinin aile değerlerinin önüne geçmesini engeller.Oysaki aile sorunlarının aile ortamında çözüme ulaşması, iş sorunlarının iş yerinde çözüme ulaşması gerekir. Aile bireyleri arasında uzlaşmayı sağlayan, iletişim noktasında açıklığa yer vermeyen bu kurallar ilişkilerimize yön vererek düzeni sağlar.Aile bireylerinin birbirlerini anlaması, düşüncelerini birbirlerine sağlıklı bir şekilde aktarması, sağlıklı bir iletişim için çok önemlidir.Bu durumda kişileri motive etme ve yaşanan çatışmalara çözüm üretebilme kolaylaşır.
Kuralların olmadığı yerde yaptırımlardanda söz edemeyiz.Yazılı olarak oluşturulan kurallar, bu noktada önceden alınan bazı tedbirler doğru çözümleme süreçlerini meyana getirir. İşletme çatışmanın kötü sonuçları ile beraber zaman kaybı, iş veriminde azalma, şirket içi ilişkilerde bozulma gibi sonuçlarla karşılaşılır.
Bu sebepleri ortadan kaldırmak nasıl bir yolculuk yapacağımızı bilmemize bağlıdır. Kişiler istedikleri amaca ulaşamadıklarını fark etikleri ortamda belirsizlikler ortaya çıkar. Beklentilerin yerine getirilmemesi, ortamda meydana gelen olumsuzluklar artıkça durum içinden çıkılmaz bir hal alır. Sorunlarla nasıl mücadele edeceğinizi bilmeniz çözümle sürecine girmiş olduğunuzu gösterir. Çoğu işletme çatışmanın kötü sonuçlarına çok açıktır. Bu açıklıklar yapılanmasında var olan eksiklikleri görememesi yada çatışmayı ortadan kaldıracak yöntemlerinin bulunmamasından kaynaklanır.
İşletmeler bunları yaşamak istemiyorsa stratejilerini belirlemek zorundadır. Belirleyecekleri yöntemler kendilerine kılavuzluk yapacaktır.
Aile şirketlerinin çatışma yönetiminde taviz verilmemesi gereken ailenin temel değerleri ;
Sevgi,
Saygı,
Adalet,
Yalan konuşmama,
Güven,
Kısaca iletişim becerileri gelişen, çatışma stratejilerini belirleyen işletmeler başarıya ulaşacaklardır.
Erol DİNÇKAL
Quality Line
Genel Müdür
Whatsapp